Zo’n veertig mensen lieten zich woensdag 1 juli 2020 onderdompelen in de historie van de bouw en sloop van de voormalige Maascentrale van de PLEM op het huidige Zevenellen-terrein in Haelen. Met dank aan de Studiegroep Leudal (werkgroep Heemkunde) konden aanwezigen genieten van prachtig film- en fotomateriaal van deze belangrijke economische ontwikkeling voor de regio. Frits van Horne van de werkgroep Heemkunde vergezelde dat met memorabele verhalen. De avond eindigde met een royale nazit, waarin de bezoekers verdere herinneringen ophaalden en verhalen deelden. Een terugblik.
De plek waar de film vertoond werd, was al bijzonder en maakte de sfeer compleet: op het voormalige PLEM-terrein. In het laatste, resterende gebouw uit die tijd. Een gebouw dat nu in eigendom is van Attero. Zij stelde de prachtig bewaard gebleven filmzaal beschikbaar voor de vertoning van de historische film.
(foto gebouw buiten zijde en foto zaal)
Veel bekijks bij maquette PLEM (of Maascentrale)
De woorden bij het ontvangst dat er op de eerste verdieping een maquette stond van de Maascentrale leverde direct enthousiaste en nieuwsgierige reacties op van de bezoekers: buren van het huidige Zevenellen-terrein, oud-werknemers van de PLEM, initiatiefnemers en betrokkenen bij de huidige gebiedsontwikkeling Zevenellen (o.a. gemeente Leudal, Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg, Attero en World BioBased Centre Zevenellen) en ook overige geïnteresseerde bewoners uit omliggende dorpen als Buggenum, Haelen en Neer.
Sinterklaas en uitbreiding woningen
Eenmaal aangekomen in de filmzaal kwamen de herinneringen al naar boven. “Hier vierden we altijd Sinterklaas met de kinderen”, vertelt een oud-medewerker van de PLEM. “Sinterklaas kwam met de boot aan in de haven en dan ging hier het feest verder. De kinderen kregen altijd zo’n grote zak snoep. En dat was echt geen kleintje.”
Een inwoner uit Haelen vertelde te wonen in één van de huizen die Haelen rijker werd toen de toenmalige PLEM zich vestigde. Haelen kreeg er in die tijd veel woningen bij. Inherent aan een groot aanbod aan werkgelegenheid. Uit alle delen van het land kwamen de werknemers en vestigden zich in Haelen en omliggende dorpen.
Groeiende vraag naar stroom
John Giesen heette namens Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg (OML), initiatiefnemer van deze filmavond, de gasten van harte welkom: “Een film van geboorte tot graf van de Maascentrale.”
Frits van Horne van de Studiegroep Leudal, werkgroep Heemkunde nam aansluitend de bezoekers nog verder mee, terug in de tijd. Vanuit de aanleg van de Staatsmijnen naar de groeiende vraag naar stroom na de oorlog, waaruit de ontwikkeling van de PLEM/ Maascentrale volgde: “Een terrein, veertig hectare groot, dat per schip en spoor goed bereikbaar is”.
Van ‘woestijnvlakte’ tot ‘feestsigaren’
De historische film met de typische Polygoon-stem met begeleidende Limburgse fanfaremuziek nam ons mee in de ontwikkeling van de Maascentrale: van de symbolische starthandeling van de bouw op 18 juni 1951 tot het verplaatsen van de aanwezige kleilaag, van het halen van het grind uit de oude Maas tot het ‘woestijnplateau’ waarop uiteindelijk de Maascentrale kwam. De betonkamers, de beeldbepalende pijpen/schoorstenen, station Haelen en het aparte spoor naar de PLEM en nog veel meer passeerden de revue. Het hoogste punt van de bouw (85 meter) werd op 28 oktober 1952 gevierd met ‘feestsigaren’. ‘Daarmee komt de eerste rook uit het terrein.’ De filmbezoekers konden de bouw, die 3,5 jaar duurde, met prachtige beelden volgen.
Attero toonde vervolgens filmmateriaal van de sloop en sanering van de Maascentrale. Daarvoor was vanaf 2005 maar liefst vier jaar nodig met name vanwege de veiligheid en de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen. De sloop ging met het nodige geknal gepaard. Diverse mensen herinnerden dat zich nog. Het terrein werd schoon opgeleverd, vrij van asbest en andere gevaarlijke stoffen. Alle bruikbare materialen uit de sloop zijn gerecycled.
Fotomateriaal
De werkgroep Heemkunde deelde nog divers fotomateriaal: van de vroegere ‘panne-sjop’ tot de Kikkerberg, van de voetbalelftallen en tennisteams vanuit de PLEM, inclusief hun tennisvelden, tot de afgraving van Haelens Brook en Café de Zwarte, een bekende plek voor veel mensen van de PLEM. De passie van Frits blijkt ook uit de maanden/jarenlange fotografie van de vorderingen van de sloop en sanering. Frits: “Ik heb mijn hele leven tegen de PLEM aangekeken. Toen die weg was, was dat een vreemd gezicht.”
(foto Frits van Horne)
Duurzame initiatieven in de toekomst
De toenmalige projectmanager van de sanering, Marco Kwak, sprak op de beelden over de sloop en sanering al de woorden uit:” “Dat er nu, zo’n vijftig jaar na de geboorte van de kolencentrale, hier duurzame initiatieven en gebouwen mogen komen.”
John Giesen sluit de avond af met een woord van dank aan Frits van Horne en Jan Hocks van de Studiekring Leudal en gastheer Attero in de persoon van Hans Hermkes: “Dank voor deze prachtige, indrukwekkende filmavond.”
Overweldigende belangstelling, mogelijke tweede filmavond
John Giesen, OML: “De belangstelling voor de historische film was zo groot, dat we helaas ook mensen hebben moeten teleurstellen. Al die namen hebben we genoteerd. Mogelijk dat er nog een tweede avond volgt na de zomervakantie.”
Gered uit een vuilcontainer: de originele 16-mm film van de bouw van de Maascentrale.
Over PLEM
In Leudal werd rond de jaren 1950 gestart met de bouw van de Maascentrale van de Provinciale Limburgse Elektriciteit Maatschappij. Beter bekend als de PLEM. Een belangrijke economische ontwikkelingen voor de regio. De daarmee gepaard gaande maatschappelijke ontwikkelingen voor de omliggende dorpen Buggenum, Haelen en Horn waren groot.
Studiegroep Leudal
De Studiegroep Leudal zet zich in voor het behoud, herstel, bescherming en studie van de cultuurhistorische, landschappelijke en natuurwetenschappelijke waarden van het Leudal en zijn omgeving. Naast natuurstudie en bescherming van het Leudal richt de Studiegroep haar activiteiten ook op heemkunde en archeologie. Zo wordt meegewerkt aan opgravingen in het Leudalgebied. Wat betreft de geschiedenis van het Leudal richt de Studiegroep zich o.a. ook op de Tweede Wereldoorlog. De Studiegroep beheert een grote collectie archeologische vondsten en oude gebruiksvoorwerpen. Deze worden in het Leudalmuseum tentoongesteld. De Studiegroep is uitgever van het kwartaalblad Rondom het Leudal. Veel activiteiten vinden plaats in de werkgroepen van de Studiegroep, zoals de werkgroep Heemkunde die de vertoning van de historische film mede mogelijk maakt.
https://www.studiegroepleudal.nl
Over Zevenellen
Zevenellen, gevestigd in de gemeente Leudal, is een duurzaam, multifunctioneel bedrijvenpark. Voor ondernemers de plek om duurzame ambities te verwezenlijken. Het terrein kent meerdere grondeigenaren, waaronder Ontwikkelingsmaatschappij Midden-Limburg BV (OML) en World Biobased Centre Zevenellen, die hun deel van het bedrijventerrein voor eigen rekening en- risico ontwikkelen en het afvalwerkingsbedrijf Attero dat haar terreindeel in de verkoop heeft staan.
OML heeft 5 aandeelhouders, waaronder de gemeente Leudal. De gemeente verleent vergunning aan bedrijven die zich willen vestigen op Zevenellen. Afhankelijk van de aard van de activiteit kan dit ook de Provincie Limburg zijn. Zevenellen is prima bereikbaar over de weg en over water (haven). De ontwikkeling van het bedrijvenpark is goed voor de economie, werkgelegenheid en tevens voor de leefbaarheid van de inwoners van Leudal.
https://admin.oml.nl/portfolio/duurzaam-multifunctioneel-bedrijvenpark-zevenellen/